Rabu, 10 Disember 2008

(9) - ADAT BAILANG KADA DIHIRANI LAGI

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
26 Oktober 2005 / 22 Ramadhan 1426.

Pangantin orang Banjar bahari, sahari dua barehat di rumah imbah kawin, lalu dibawae oleh nang mintuha subalah bini tulak bajalanan ka rumah bubuhan atawa kulawan taparak. Ka rumah ading dangsanak awan mamarina paninian. Adat bajalanan tu disambat ‘ bailangan ‘. Tujuannya, supaya pangantin lalaki nang hanyar jadi kaluarga subalah pangantin bibini, dapat bapinanduan awan bubuhan atawa kulaan subalah pangantin bibini tadi.

Bila pangantin bibini datang ka rumah mintuhanya, kayaitu jua dibawae oleh mintuha tulak bailang ka rumah kulaan subalah nang laki pulang. Jadinya, sabarataan kulaan subalah pangantin lalaki awan bibini bakatahuan kaluarga masing-masing.

Adat ni memang bagus diamalkan. Tagal pangantin wahini kada lagi pati mahirani adat kaya itu. Tu pang salah sauting sababnya wahini ikatan kaluarga orang Banjar kada pati rakat lagi kaya bahari.

Pangantin wahini jangankan handak bailang ka rumah mamarina paninian, bahanu ka rumah dangsanak subalah bini atawa dangsanak subalah laki gin kada tulak. Sahari imbah kawin, hudaham mancipul bulik ka tampat pagawian di bandar !. Imbah tu lima anam bulan andudinya pulang hanyar bulik mancarie mintuha adingan. Jadi kaya apa handak rakat kaluarga ?.

Ada nang batakun, bahari orang jadi pangantin bakatahuan orang saparitan biar gin kawin hudah babulan-bulan, tagal wahini kada lagi. Kanapa leh sako ?.

Pada pandapat ulun ada babarapa sababnya. Partamanya, kaya yang disambat di atas tadilah. Pangantin bahari katahuan orang pada jadi pangantin sabab rahat tulak badua-duaan babasikar (atawa awal tahuan 70 an tulak bamotosikal) awan nang bini, diiringi oleh nang mintuha bailang ka rumah kaluarganya. Jadi amun kada sakali, dua tiga kali tulak bailangan tantu hudah kita batamuan awannya. Tahulah si anu tu pangantin….

Nang kaduanya pulang, pangantin bahari bila jadi pangantin bilang papak jariji tangan awan batis diandaki awan inai. Jadi, amun kita batamuan ada bibinian nang jarijinya bainai, tantu hudah inya hanyar kawin ! . Inai tu pulang bilang babulan-bulan hanyar mau hilang, tahulah .

Sabab nang katiga pulang, bahari dalam saparitan atawa sakampungan bilang sunyaan orang bapatuhan ( Sabab orang kada pati banyak, lagipun jalan mahantas di kampungan kadada kaya wahini ). Bila ada saekung orang hanyar datang badiam di situ – jadi pangantin - makanya sabarataan orang di kampong tu tantu manangguhi : Ni minantu si anu, si anu jer .

Salain tu ulun manangguhi jua, bahari kada kaya wahini lalakian awan bibinian bilang bebas baduan tulak ka mana-mana. Masuk kampong , kaluar kampong orang. Jadi, kada katahuan siapa orang hanyar , atawa siapa orang lawas di kampong tu. Kada tahu jua orang tu pangantin atawa kadanya. Handak ditangguhi pangantin, kadada tatiring bainai jariji tangan atawa batisnya . Duduk di morosikal pulang bilang marikit awak !. ( Pangantin bahari, sanunuhan umpat laki di basikar atawa di motosikal, jauh duduk di hujung ancak. Takutan tagatuk laki !) Jadinya, lakaslah orang tahu pada inya tu pangantin hanyar. Bujur luko ?.

Sahuaran lagi ulun handak manyambat di sini. Pangantin Banjar bahari bagus banar bapakaian amun imbah kawin. Nang laki bakupiahan tulak ka mana-mana awan bini. Nang bini pulang bakutung panjang, Liput muha ditudungi. Cuba pangantin wanihi !. Pakaian nang dipakai sama awan pakaian nang dipakai oleh orang biasa kada jadi pangantin. Salah-salah langkah, tabaik orang nang mambawa pangantin bapakaian pada pangantin nang sabujurnya ! .

Jadinya, tu pang kaluko maka pangantin wahini di sambat kaya ujar orang bahari ‘ kada baalis ‘ atawa kada ‘ berseri ‘ ujar orang Malayu. Tagal dimapatuai, jaman hudah baubah. Kada kawa lagi kita handak manyanggahi…..

Hagan pangatahuan kakanakan wahini nang kada marasani jaman tahun 70 an ka bawah, ulun handak mamadahkan saikit pasal pasiapan bibinian Banjar sabalum jadi bini orang , kayaitu jua pasiapan lalakian Banjar sabalum jadi laki orang.

Di antara syarat bibinian ( anak dara ) bahari sabalum kawin, inya musti tahu bamasak nasi lauk, bisa jua baulah tikar bakul, bisa jua mamukung ading nang halus, bisa tatatapas pakaian awan bisa jua mangaji Quran. Sunyaan syarat tu hagan kahidupan laki bini supaya kada timbul napa-napa masalah bila hudah kawin baanak bacucu kainak.

Di antara syarat nang lalakian pulang ( anak taruna ), inya musti tahu bagawi bacari duit, bisa mangaji Quran, bisa mambaca Barzanji, bisa badoa salamat atawa batahlil, bisa jua ilmu agama nang lain – sipat dua puluh, awan tahu juga saikit-saikit ilmu tatawar kakanakan manangis, tatawar kahantuan atawa nang lainnya.

Amun kita lihati syarat-sayarat di atas, memang jauh banar babeja awan wahini. Boleh jadi, kayaitulah sababnya makanya orang bahari bila haja kawin, bilang jarang banar kita tadangar inya bacaraian. Kada kaya wanihi, orang nang kawin parak sama banyak awan nang bacaraian jua !.

Lagipun, amun bujur-bujur dipatuhi syarat-syarat nang dipadahkan di atas tu, kada timbul si laki sarik ka si bini , pasal bini lambat bamasak. Atawa anak aur manangis haja….Nang bini pulang kada timbul sarik ka laki pasal kahabisan baras di dapur. Kahabisan duit hagan duit balanja anak ka sakulahan, atawa sabab-sabab lain lagi.

Adat Banjar sabalum kawin kaya bahari tu, bagus banar amun kakankan anum wahini maambil ingatan . Mana nang kada bisa mangaji Quran, mangaji dahulu sampai khatam. Nyaman bila ada anak, saurang pang nang maajari anak mangaji Quran. Kada aci sarah ka orang lain haja. Tahu jua ilmu agama, supaya kawa maajar bini amun tabarung dapat bini nang kada suah sakolah agama.

Dalam khutbah nikah nang rahat disambat oleh jurunikah wahini , manyambatkan lalakian tu jadi katuha rumah tangga. Nang bini jadi pambantu haja. Bila nang laki bisa mamimpin rumah tangganya, makanya rumah tangga jadi aman damai. Anak-anak gin kainak jadi anak nang soleh. Paasian papadahan kawitannya.

Jadiam dahulu carita pasal bakawian ni . Andudi ulun cuba mamadahkan pulang adat-adat orang kita Banjar nang lainnya hagan sabarataan , tautama hagan kakanakan anuman.

Nah , baisur dahulu lah !.

Tiada ulasan: