Selasa, 9 Disember 2008

(37) - TANAH GAMBUT AWAN BANYUNYA.

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
06 Januari 2006 / 06 Zulhijjah 1426.


Di Sungai Ganal ada kawasan nang disambat kawasan tanah gambut. Kawasan ni andaknya di panghujung parit tiap kampong, bamula matan Parit Ampat Sungai Haji Dorani sampai ka Parit 17 Sungai Panjang. Amun sasaiapa nang kada suah datang ka Sungai Ganal , nyaman haja manangguhi di mana kawasan tanah gambut tu. Hinggan kawasan tanah gambut tu bujur-bujur subalah kanan jalan ganal amun kita masuk pintang Simpang Tiga Loji, Sungai Limau baampah ka Tanjong Malim.

Sabalum ada banyu pili masuk ka rumah-rumah di sunyaan kampong kawasan Sungai Ganal, orang nang bagana di kawasan tanah gambut tadi bilang ngalih banar kabila handak nginum, bamasak nasi atawa batatapas pakaian. Pasalnya, banyu di tanah gambut tu bujur-bujur hirang kaya banyu kopi !.

Hagan banyu nginum awan bamasak nasi hari-hari , orang nang bagana di tanah gambut tadi sarajinnya kanalah banyak baisi tampayan atawa guri , hagan manadah banyu bila ari hujan. Salain hagan banyu nginum, bamasak nasi hari-hari banyu hujan jua hagan batatapas pakaian nang bawarna putih.

Orang-orang nang bagana di kawasan luar tanah gambut, hidin tanyaman babanding orang bagana di kawasan tanah gambut pabila handak batatapas pakaian. Walaugin tapaksa jua manyadiakan tampayan atawa guri manadah banyu hujan hagan banyu nginum awan bamasak nasi haja.

Taganang, banyak kakawanan sakolah ulun bahari mana nang bagana di kawasan tanah gambut, bilang kasian hajaah inya - bajunya bawarna kakuningan !…. Pasal tatalu rahat dibasuh oleh kawitan awan banyu tanah gambut ( wayah hujan kada pati ada ).

Ada saorang pangkat paninian awan ulun. Hidin bagana di kampong Parit 11 Gambut. Hidin rahat bapadah badahulu bila manyurungi banyu nginum. Hidin sambil tatawa manyambat , “ Banyu ni, banyu teh kopilah !.... “ ( maksud hidin banyu tu banyu teh, tagal warnanya kaya kopi ). Hagan manandakkan banyu talaga di tampayan panginuman, hidin maandaki saikit tawas supaya kalihatan jaranih. Tagal kada magan tabanyak tawas, kainak asa latang pulang banyunya .

Ada kaluko kulaan nang handak batakun kanapa makanya banyu di kawasan tanah gambut tu jadi hirang kaya banyu kopi ? Jawapannya, di tanah gambut tu bahari kawasan hutan badiri. Bila kababanyakan daun popohonan hutan guguran tarus jadi tanah, makanya banyu nang ada di dalam tanah tu gin umpat baubah jua jadi kaya warna dadaunan tadi ( kaya banyu kopi ). Tagal, walaugin warnanya hirang kaya banyu kopi, rasanya magun nyaman haja pabila dinginum. Cumanya asa masam saikit babanding awan rasa banyu talaga di kawasan luar tanah gambut.

Ada lagi sahuaran nang handak dipadahkan di sini. Tantang kaadaan tatanaman pohon nyiur nang ditanam di kawasan tanah gambut. Sampai wahini, popohonan nyiur sama ada nyiur biasa atawa nyiur sawit, bila ditanam pintang kawasan tanah gambut inya kada pati gancang cagatnya. Maksudnya, pohonnya lakas condong tarus rabahan…….Batangnya pulang lakas tinggi, salain buahnya kada banyak basantan ( amun nyiur biasa ).

Salain tu, tanah gambut amun tasalukut ngalih banar handak dipajahi. Sababnya , api inya barau di bawah tanah haja. Tahu-tahu kainak, amun ada pohon nyiur di atasnya, mandagui pang rabah saurang !.

Bahari, wayah pamulaan kawasan tanah gambut di Sungai Ganal ditabangi orang hutannya, rahat banar tanahnya mandah saurang, tahan apinya hidup bilang babulan-bulan lawasnya hanyar pajah. Tagal. bila tanah gambut nang mandah tadi pajah apinya, wadah tanahnya bagus banar ditanami awan pohon tomato atawa ditanam pohon kanas.

Wayahtu, di kampong Parit Tujuh Gambut awan Parit Lapan Gambut banyak orang Cina umpat manyewa tanah orang Banjar hagan batanam pohon tomoto. Bah, bilang jadi banar tanamannya, tahulah !. Wayah tu jua , banyak orang Banjar awan orang Jawa umpatan batanam pohon tomato kaya Cina. Bila buah tomato hudah kababanyakan, sudahnya kada laku dijual. Tarus orang banjar awan orang Jawa di situ baampih batanam pohon tomato. ( paulahan aur maniru orang , saja bujur kada mau sampai ka hujung )

Tagal ada sauting kabaikan tanah gambut. Bila ari hujan walau labat kaya apa gin, tanahnya kada mau licak. Kada kaya tanah liat di kawasan luar , bila kana ari hujan bajarikit pang dibatis bila dijajak!. Amun tulak babasikar ka pakan Sungai Ganal, tabarung pulang bila bulik ari hujan labat, napa lagilah….. aur mancari batang hubi atawa kakayuan haja, hagan mancungkili tanah nang marikit di tayar basikar. Tu pang sababnya, mana nang awak ganjang, tarus haja manyahan basikar ka bahu hagan mambawa bajalan bulik ka rumah !..... ( sabujurnya, susah-susah orang wahini, susah lagi orang di Sungai Ganal wayah bahari , tahulah ! ).

Handak bacarita pulang tantang maulah talaga di kawasan tanah gambut…..

Di kawasan tanah gambut, bila handak maulah talaga tapaksalah mancangkol sampai dalam. Kada kaya maulah di luar kawasannya . Amun mancangkol sahibar tiga ampat kaki haja dalamnya, magun haja kada tatamu awan tanah liat. Amun sahibar kayaitu haja dalamnya pulang , kayaitu pang jadi banyunya aur hirang banyu kopi. Atawa silap-silap, pinggir talaga tadi lakas inya jadi rumbih ( pasal tanahnya kada padat kaya tanah liat ).

Ada sauting kisah . Kisah ni bakajadian bila ada kulaan nang datang bajalanan ka kawasan tanah gambut. Inya kada suah maniring banyu tanah gambut ( pasal bagana di pakan haja ). Tabarung pulang inya bamalam dua tiga malam di rumah kulaannya tu wayah aruh pangantinan. Pasal asa galianan maniring banyu gambut dalam talaga kaluko, kada kawa inya mandi awan batampungas muha imbah bangun guring ! ( bilang talalu banar leh…). Si ampunya rumah tadi bila maniring kulaan kayaitu, tapaksalah hidin mambarie banyu hujan simpanan hagan dinginum awan hagan bamasak nasi hari-hari , dijadikan banyu batampungas muha ( bapala babanar amun ada baisi kulaan nang kayaitu. Kada magan igat saikit ! )

Ada sauting pulang carita pasal handak maulah talaga hanyar…..

Wayah bahari, bila orang handak mancangkol talaga hanyar, rahat banar mambari upah ka orang Hindu nang rahat datang cari-carian ka kampong-kampong. Orang Hindu tu pulang bila inya dapat gawian, bapadah inya ka kakawanan nang lain batiga baampat mambawae bagawi, supaya lakas talah gawiannya.

Jadi, tumadakannya inya handak jadi caritalah !…..Ada saorang Hindu bacari gawian mancangkol hagan baulah talaga hanyar di kampong orang Banjar ….. ( paraya disambat ngarannyalah, manyupani kainak). Bila hudah putus janji awan orang Hindu tadi upahnya saini-saini banyaknya, orang Hindu tadi gin mainta cingkram atawa disambat orang wahini ‘ pandahuluan bayaran ‘ , banyaknya RM 30 haja ( sunyaan bayaran ujar habar RM 80 hagan sabigi talaga ).

Di handapkan caritanya, orang Hindu tadi inya gin mainta duit cingkram RM 30 dahulu supaya lakunnya kakawanan parcaya inya hudah dapat gawian mancngkol talaga. Imbah tu, supaya orang Banjar tadi parcaya ka inya pada kada badusta atawa handak manipu, ditinggalinyalah sauting cangkol buruk di rumah orang Banjar tadi. Lakunnya jadi jaminan handak bagawi di situ kainak.

Sahari, kada datang. Dua hari, kada jua datang. Sudah-sudahnya sampai baminggu, orang Hindu tadi kada jua sing datangan awan nang kakawanan hagan mancangkol talaga !. Rupa-rupanya, hidin bujur-bujur kana pintari orang Hindu haja ! …... Napa kada dipintari orang Hindu, cuba kiralah : sauting cangkol buruk harganya mau haja kada sawat sapuluh ringgit , wayah tu. Padahal, duit RM 30 habis hudah dijulungi ka orang Hindu tadi !. Dimapatuai , sasakali takanalaaaah…..

Tiada ulasan: