Rabu, 10 Disember 2008

(13) - MANGARANI ANAK

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
01 November 2005 / 28 Ramadhan 1426



Nabi Muhammad s.a.w bapasan ka umat hidin, supaya mambari ngaran anak lalaki atawa bibini awan ngaran nang harat. Contohnya, kaya ngaran nabi-nabi, sahabat-sahabat hidin, alim ulamak atawa ngaran wali-wali. Hidin jua manyambat jangan mambari ngaran anak awan ngaran nang kada harat, takutan parangai anak tu kainak jadi kada harat jua !.

Ada nang manyambat: Amun ngaran ha harat, tagal parangai bilang kada sanonoh , kada jua bapatutan…. Amun ulun handak manjawapi, bilang panjang banar kainak surahnya. Tagal mamadai saikit kayani luko leh:-

Pada pandapat ulun, bila ngaran anak tu harat, maka kadua kawitannya tantu marasa basalah amun anak tu kada pati diajari babanar kalakuan nang baik. Mau kada mau kadua kawitan musti bausaha supaya anak nang bangaran harat tadi, harat jua kalakuannya. Dimapa caranya ? Caranya musti anak tu dibari didikan agama awan akhlak sacukupnya. Amun dilihat ditiring haja, tu nang manjadi kada mangaruan !.

Ibarat kita ada baisi sabigi motosikal hanyar, malining catnya amun disuluh matahari. Amun hudah motosikal tu harat, tantu kita kapingin hari-hari manggosoki. Amun kana licak, lakas-lakas dibasuhi. Kanapa jadi kita maulah kayaitu ? Sababnya, kada lain pasalnya motosikal tu hanyar. Harat. Asa sopan kaluko kita amun motosikal hanyar, tagal bilang bacalumut awan macam-macam . Bakuridak awan batagar !. Jadi kayaitulah jua amun ngaran anak hudah harat, tagal diliat ditiring haja kalakuannya. Tantu nang kawitan barasa supan sudahnya….

Jadinya, kira-kira kayaitulah labih kurang sababnya kanapa maka Nabi Muhammad s.a.w manyuruh anak dibari ngaran nang harat-harat. Amun dibari ngaran nang kada harat, tantu kadua kawitannya asa kada sopan bila anak tu baparangai kada karuan. Mambadae ngaran awan kalakuannya, jer. Napa tidaknya, anak dibari ngaran ‘ Zaniah ‘ ( Makna dalam bahasa Malayu ‘ Perempuan penzina ‘ – sundal jer Banjar ), imbah tu si anak ‘ Zaniah ‘ tadi jadi sundal bujur-bujur bila ganal !. Mambadae ngarannya awan kalakuan luko ?.

Ulun mamadahkan parkara di atas tu sabab ulun handak mahabarakan kayapa caranya orang Banjar bahari mambari ngaran anak nang handak diparanakan oleh bini masing-masing.

Sabalum bini baranak, nang laki atawa kawitan salah saekung tulak batamuan dahulu awan orang nang tahu tantang mambari ngaran kakanakan. Takutan tabari ngaran kakanakan tu awan ngaran ‘ tinggi aksara ‘, jer orang bahari . Amun tabari ngaran tinggi aksara, tu pang jadinya kakanakan tu rahat panggaringan, awak kada mau lamak, batukan siang malam awan macam-macam lagi masalahnya .

Cumanya di sini ulun kada bisa handak mahabarakan kayapa orang tuha-tuha bahari mangira aksara ngaran tu. Ulun kada tahu napa ngaran kitabnya nang dikaji. Kada suah jua tatamu lagi.

Kabiasaannya, orang nang tahu mangira aksara mangarani kakanakan, tahu jua hidin aksara bila handak mamilih jodoh orang handak kawin. Cara mangira aksara tu pulang ianya ada bakaitan awan aksara nang uma awan nang ayah kakanakan nang bakal diparanakan kainak. ( Amun wahini, orang tu mustilah paham matematik luko leh ! ). Amun hudah dapat aksaranya, basasuaian pulang awan ngaran kadua kawitannya, hanyarlah ditantukan siapa ngaran anak nang handak diparanakan tu. Contoh: amun anak tu lalakian dibari ngaran ‘ Sulaiman ‘ ( ngaran nabi ), amun bibinian dibari ngaran pulang ‘ Khadijah ‘ ( bini nabi kita Muhammad s.a.w ). Atawa ngaran-ngaran lain manurut aksara nang baik awan sasuai.

Ulun manangguhi, pasal tu lah makanya ngaran orang bahari banyak nang sama dalam saparit atawa sakampung. Sapalih jua ada ngaran sama awan ngaran arwah padatuannya. ( Kada kaya wahini, mambari ngaran anak bilang sutil banar. Ngaran nang uma diambil sapanggal, ngaran nang ayah pulang diambil sapanggal. Imbah tu dikambuh, jadi ngaran anak. Bilang sutil banar leh ! ).

Bila anak diparanakan oleh nang uma, bakatahuanlah lalakian atawa bibiniannya. Maka mulai masa tu kakanakan tadi disambatlah awan ngaran nang hudah ditantukan tadahulu . Tagal, ngaran tu balum lagi dikira aci atawa jer orang wahini dikira ‘ rasmi ‘ . Supaya ngaran tu dikira aci, diulahlah majlis mangarani anak, nang ulun handak habarakan kaya di bawah ni:-

Ada dua majlis nang basalisih biasa diulah oleh orang Banjar Sungai Ganal. Sauting majlis ada marhaban, sauting majlis disambat ‘ tahnik awan tasmiah ‘. Walaupun kayaitu, nang banyak diulah oleh orang Banjar sahibar majlis marhabanan haja. Sababnya, majlis tu kawa diulah salajuran awan majlis ‘ bajaga pangantin ‘ ( ulun hudah habarakan tadahulu ).

Tagal, majlis tahnik awan tasmiah tu pulang amun diulah inya sutil haja. Biasanya majlis tu diulah masa ari baesukan. Makanannya sahibar pupuluran nasi pulut awan hintalu bagulai atawa bacacap ka hinti nyiur. Orang nang datangan gin saikit. Sahibar orang nang imbah bulikan sambahyang Subuh matan di surau atawa masigit haja.

Oleh sabab kadua-dua majlis mangarani anak ni basalisih ulahan awan masanya, ulun handak mamadahkan dahulu kayapa kaadaan majlis mangarani anak nang ada marhabanan. Imbah tu kainak, hanyar mamadahkan majlis tahnik awan tasmiah pulang .

Mambari ngaran anak ada marhabanan kawa diulah sama ada samasa malam bajaga pangantin ( aruh pangantinan ), atawa diulah baasing masanya. Tagal kabiasaannya kadua-duanya tu diulah ari malam. Jarang banar diulah ari siang ( sabab amun diulah siang ari hangat napa – masa tu di Sungai Ganal balum lagi ada letrik di kampongan kaya wahini ).

Sabalum orang banyak mambaca Barzanji salajur marhaban, kakanakan nang handak dibari ngaran tadi diwadaki awan dipupuri dahulu, dibari minyak arum, dipakaikan baju nang harat. Sampai kalihatan paruna !.

Sasadinya pulang diulahkan babarapa pipiringan balainan. Daun pandan diracik-racik halus, diracik jua bubungaan nang arum. Diandaki dalam sauting pipiringan – disambat bunga rampai. Imbah tu diambil sabigi nyiur kuning anum balum karikan, dipangkas kapalanya baeluk-eluk, diulah tutupnya matan pangkasan kulit tadi. Diulah pulang samangkok banyu pupur , diandaki minyak arum, diulahkan pamapaian matan daun pandan. Disadiakan jua sauting gunting, sasudu dua minyak rambut dalam pipiringan hagan cuculit. Imbah tu, bahanu ada jua diandaki duit siling kupangan. Sunyaan sasadi tu dibuat ka dalam talam nang dilapiki awan kain batik atawa kain songket.

Bila orang banyak nang mambaca Barzanji tadi sampai ka bahagian marhaban, kakanak nang handak dibari ngaran tadi gin di pangku dua balah tangan oleh saekung ( biasanya nang kawitan lalaki atawa bubuhan taparak ). Sasadi tadi gin umpat jua dibawa kaluar maiiringi di balakang. Pamulaan, kakanak tadi dibawa bajalan badahulu bakuliling orang banyak tujuh atawa lima kali, bairingan awan sasadi di balakangnya nang dibawa oleh orang lain.

Sambil orang badirian marhabanan, masing-masing mahamburi bunga rampai ka awak kakanakan tu sambil jua manculiti minyak ka rambut di kapalanya, satiap kali bakuliling. Kayaitu pang diulah oleh sabarataan nang dilalui kakanakan awan sasadi tadi.

Pahabisan kuliling, kakanak tadi dijulung ka hadapan orang nang alim atawa orang nang tuha ada di situ , batiga atawa balima. Kakanak tadi gin di padahkan ngarannya , dipapaie awan banyu pupur baminyak arum intang rambutnya. Digunting saikit rambutnya, dimasukan rambutnya ka dalam buah nyiur batabuk tadi. Imbah tu dibacakan salawat, surah Al falak awan surah Annas oleh orang-orang nang dipilih tadi. Imbah tu hanyar dibacakan doa salamatan handap.

Sambil kakanak tu dibawa pulang masuk ka dalam bilik, duit-duit siling nang ada dalam talam tu disadakahkan ka orang-orang nang ada di situ. Tagal, kabiasannya hagan dibari ka kakanak haja . Bila kakanak dibawa masuk, biasanya orang marhaban gin dudukan , manaruskan marhaban awan mambaca Barzanji sampai habis ).

Majlis tahnik awan tasmiah pulang diulah sasadinya labih kurang sama haja. Tagal ditambahi awan madu di pipiringan. Sapalih ada jua diandaki awan cincin amas atawa buah tamar.

Caranya kakanak nang handak dibari ngaran tu tarus dibawa ka hadapan orang alim atawa orang tuha. Kakanak tu dipangku oleh nang kawitan atau nang lain. Duduk basila. Saekung pulang mambacakan ayat Quran matan Innallahastafa… ( Al Imran : Ayat 33 sampai 37 ) sampai habis ayat ditantukan. Imbah tu kakanak tadi dibari ngaran kaya nang dikahandaki ( Sambatannya sunyaan dalam bahasa Arab ). Talah dibari ngaran, disuapi awan madu atawa buah tamar nang hudah dimamah , ka muntung kakanak tu. Imbah tu disapu rambutnya awan minyak tarus digunting saikit rambutnya awan tarus rambut tu dimasukkan dalam banyu nyiur anum tadi. Amun ada cincin amas, cincin tu digosok kaya mambalah ilat kakanakan tu.

Salasai sunyaan, hanyarlah dibacakan doa salamat . Imbah tu dibawalah masuk pulang ka dalam bilik. Pupuluran gin dikaluarkan……

Alhamdulillah, adat mangarani anak nang ulun padahkan di atas, magun haja diamalkan oleh orang Banjar Sungai Ganal sampai wahini. Cumanya kabanyakan cara mangarani anak awan bacaan Banzanji salajur marhaban kada lagi diulah baimbai awan malam bajaga pangantin. Sababnya adat malam bajaga pangantin hudah kadada lagi diulah oleh orang Banjar. Wahini malam bajaga pangantin, cuma hangan pangantin badua haja maramekan !. Orang kampong sunyaan guringan di rumah masing-masing malam tu . Kapanatan awak jadi pananggah siang tadi napa ….

Tiada ulasan: