(18) - NGARAN-NGARAN BANIH

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
13 November 2005 / 11 Syawal 1426.


Amun ditakuni ka orang Banjar nang anuman masa wahini , suahlah maniring pohon banih atawa mandangar ngaran ‘ Banih Aceh ‘. Mau haja banyak nang manjawab kada suah maniring atawa kada suah mandangar langsung.

Sabujurnya, Banih Aceh tu sauting ngaran banih nang banyak ditanam orang Banjar di bandang kawasan Sungai Ganal samasa musim babandang sakali satahun bahari. Banih ni rumpunnya tinggi parak satumbang badiri, buahnya gin ganal-ganal. Banyak pulang pakulih dalam sakaping bandang nang luasnya tiga ekar.

Ada lagi ujar, sauting ngaran banih nang banyak pakulihnya . Ngaran banih tu ‘ Banih Salayap ‘ (?) . Ujar habar, batangnya lagi tinggi pada Banih Aceh. Amun mangatam tapaksa tangan kakacawai ka atas, atawa rumpun banih tu tapaksa dilicik dahulu hanyar kawa dikatam buahnya. Tagal, banih ni amun salah-salah tanamnya kada mau babuah langsung. Imbah ditanam pohonnya baik mahijau , imbah tu tarus jadi kaya rumpun rumpai halalang , kada babuah barang satangkai !.

Bila bandang sasain luas diulah orang, hutan-hutan di kawasan hujung kampong parit-parit matan Parit Satu sampai Parit 15 hudah diulah bandang pulang, sasainlah banyak ngaran banih nang ditanam orang bandang. Ujar habar, paung banih-banih tu dibawa orang matan bandang Sungai Manik, ada jua matan subalah Bagai Sarai, Perak.

Di antara ngaran-ngaran banih nang ulun kaingatan masa tu : Radin Puteh, Radin Kuning, Mayang Pandan. Mayang Ibus, Mayang Rotan , Mayang Rambai awan Bujang Bainai. Bila babandang sasain banyak pakulihnya, diulah pulang tanaman dua kali satahun, Jabatan Partanin / MARDI maulah pulang kakambuhan macam-macam banih hagan mancari paung labih baik pada nang ada. Masa tulah timbul ngaran sauting banih hanyar disambat Banih Malinja , banih nang banyak pakulih awan rumpunnya jua randah. Nyaman handak dikarat , rapuh bila dipukul. ( Ujar habar Banih Malinja tu kakambuhan matan banih di Malaysia, Indonesia awan Japun – jadi disambat Malinja.

Amun kada salah ingatan ulun, Banih Malinja ni banyak ditanam oleh orang bandang dalam tahun 70 an. Masa tu bilang sabarataan orang Banjar di Sungai Ganal batanam Banih Malinja haja. Ada saekung orang Banjar sampai dibari galar ‘ Dolah Malinja ‘ . Hidin tu kira-kira orang bandang nang pamulaan mandapat banyak pakulih banih bila mananam Banih Malinja. Hidin bagana parak Parit 12 Bagan Tarap. ( Wahini ngaran banih sunyaan dimulai awan huruf MR haja ).

Dalam lingkungan tahun tu jua, orang bandang Sungai Ganal hanyar mula tahuan pasal manggunakan baja samai atawa banih. Baja masa tu ngarannya ‘ baja urea ‘. Racun hulat gin mula dipakai orang bandang hagan manyambur daun pohon banih amun bahulat. Bila orang bandang kada tahu ngaran racun hulat tu sabujurnya, tarus disambat ‘ racun tangkorak ‘ haja – sabab dibotol racun tu ada gambar tulang dua uting basilang awan tangkorak .

Amun handak tahu, bila pohon banih di bandang imbah haja disambur awan racun tangkorak tu, habis sunyaan iwak sabandangan jadi matian. Amun ada ular banyu masa tu gin, taumpat jua inya mati !. Saja harat racun tu… Contohnya, amun baesukan ni banih di bandang diracun awan racun tangkorak, patang esuk tiring ha anak iwak kapul-kapulan timbul matian. Amun ada iwak haruan badau, bilang minik pang inya ka sana sini maloncat mahadang mati. ( Ulun umpat manangguhi, bila racun tangkorak ni banyak digunakan orang bandang tiap musim babandang, tu pang salah sauting punca atawa sababnya iwak sasain kadada lagi di bandang. Sama ada di dalam bandang atawa di paparitan ganal awan tabuk.

Taganang ulun, masa tu hanyar jadi pambarita sambilan ( stringer ) surat habar Kumpulan Utusan Malayu di Sungai Ganal. Ulun gin manulis sauting ‘ artikel ‘ manyambat pasal iwak hudah kada pati banyak lagi di bandang Sungai Ganal. Ulun ada manyambatkan matan papadahan orang bandang , sabab iwak kada pati ada lagi bapunca orang bandang rahat maracun rumpai atawa maracun rumpun banih manggunakan racun tangkorak tadi.

Bila tasiar di surat habar, Pagawai Partanian daerah Sabak Barnam datang batamuan ka ulun ( kaya sarik ) batakun kanapa lakunnya maka diulah artikel kayaitu. Ujar hidin, kainak orang bandang takutan handak manggunakan racun hulat. Amun banih bahulat, pakulihan banih kada banyak, Jabatan Partanian pulang kainak disalahkan karajaan .

Ulun tatawa banarai mandangarkan…..Ujar ulun pulang, nang manyambat kayaitu sabarataan orang bandang . Ulun cuma maulah laporan haja. Amun handak sarik, sariki orang bandang !. Imbah tu tahulah, Pagawai Partanian tu mambaiki banar hidin ka ulun . Macam-macam carita Jabatan Partanian Sabak Barnam disambat hidin ka ulun , supaya dimasukkan caritanya ka dalam surat habar ! – Amun ada nang kapingin handak tahu kayapa ramenya jadi pambarita surat habar, andudi ha ulun mangisahkan amun kasawatan ).

Bila ngaran-ngaran banih baubah pada nang bahari, pakiraan pakulih banih jua umpat baubah. Maksud ulun, masa orang babandang satahun sakali bahari pakulihya dikira awan gamaian. Contohnya, bila batamuan antara saekung awan saekung orang bandang , hidin lalu batakun ha ,“ Barapa gamai pakulih bandang ikam tahun ni ? “. Lalu dijawab oleh nang kawan , “ Aku bapakulih 450 gamaian haja “.

Bila banih sasain baik, gamaian banih dalam sakaping parak baribu banyaknya, pakulih dikira pulang awan kiraan ‘ gantang ‘. Imbah tu baubah pulang maikut kiraan ‘ tim ‘. Kada lawas bila babandang hudah dua kali satahun, pakulih dikira aci ‘ guni ‘ haja lagi. Sampai pahabisannya masa wahini, orang bandang mangira pakulih masing-masing awan ‘ tan ‘ pulang.

Jadinya, sasiapa orang nang datang ka bandang Sungai ganal masa wahini, amun handak batakun banyak pakulih banih kanalah batakun , “ Banih andika dapat barapa tan musim ni ? “ . Jangan pulang batakun kaya ni , “ Barapa guni pakulih bandang andika musim ni ? “- Amun kayaitu tatakunan, ditatawakan orang bandang banarai ! . Sababnya, masa wahini bila buah banih imbah haja dimesin matan di bandang , inya tarus dibuat ka dalam lori nang basadia mahadang di pingggir jalan, tarus pulang dibawa ka tampat jualan banih. Di situlah banih ditimbang sakali arung awan lori-lorinya. Timbangan wahini kada kaya bahari kira ‘ pikul ‘ , tagal hudah maikut kiraan tan haja.

Sahuaran lagi ulun handak mamadahkan di sini. Masa bahari, orang bandang bilang sebuk maulah paung dahulu hagan tanaman banih musim andudinya. Paung tu dipilih matan buah banih nang bagus, masak bujur di bandang. Bila hudah diirik atawa hudah dipukul, banih tu dijamur karing-karing sabalum disimpani dalam wadahnya..

Wahini, orang Banjar di bandang Sungai Ganal kada lagi maulah paung saurang, kaya bahari. Sababnya banih di bandang musim tu habis sunyaannya dijual.oleh ampunnya. Sabiji kada dibawa bulik ka rumah !. Bila handak batanam banih musim di hadap, masing-masing manukar paung matan Jabatan Partanian haja. Sadiakan haja duitnya. Wahini pulang hudah ada ‘ wadah proses ‘ maulah paung banih tiap musim, diulah oleh Jabatan Partanian di Parit 2 Sungai Burung, hagan sabarataan orang bandang kawasan Sungai Ganal, Pasir Panjang, Sakinchan, Sungai Burung awan Sawah Sampadan di Tanjong Karang.

Pendeknya, gawian orang bandang wahini banyak banar pasalisihannya awan orang bandang masa bahari. Salain gawian babandang banyak nang aci upah haja, banyak jua ampun bandang nang kada suah maniring buah banih di bandang masing-masing. Tahu-tahu katuha blok datang maatari duit banih nang hudah talah dijual !.

Salain tu , amun masa bahari bila handak mamulai bagawi bandang, sebuk orang handak bacari pakakas. Tagal orang bandang wahini kada payah lagi basiap pakakasnya kayaitu. Boleh haja tarus tulak ka rumah ‘ katuha blok ‘ bapadah handak maupahkan napa haja gawian. Amun kada baduit, ayu haja maambil ‘ kredit ‘ dahulu ka Partubuhan Paladang Kawasan (PPK) atawa mainjam ka Bank Partanian di Sungai Ganal .

Patut jua dihabarkan di sini, sapalih kampong di kawasan Sungai Ganal hudah diulah ‘ mini estet banih ‘ , kaya di kampong Sungai Limau. Gawian di mini estet banih tu sunyaan disarahkan ka katuha blok mauruskan. Matan mula mambajak, maracun rumpai, manabur banih, mambaja sampai mancari ampun mesin maambil buah banih bila masak . Orang ampun tanah wahini, kawa haja guring di rumah hari-hari ….

Hudah jadi tapaadat , bila gawian bandang kada mangalihi, hasil banih pulang banyak diulihi, tantulah bayaran sewa awan harga bandang amun dijual sasain mahal. Saja banaran , wahini sewa bandang di kawasan Sungai Ganal hudah labih pada saribu ringgit sakaping hagan samusim. Tu gin kadada orang nang handak menyewakan samusim-samusim kaya tahun 70an atawa tahun 80an bahari. Nang kabanyakan ada menyewakan bandang sampai lima anam musim, ada jua nang manyewakan sampai sapuluh musim babandang !. ( Kawa diulah tambang ka Makah sakali menyewakan bandang, tahulah ).

Pasal harga tanah bandang pulang wahini paling kurang gin RM 80 ribu sakaping - luas 3 ekar . Amun bandang kawasan parak pakan Sungai Ganal harganya labih pada RM 100 ribu sakaping. Tu gin kadada orang nang handak manjual tanah bandang….

Pendeknya, wahini orang bandang Sungai Ganal boleh disambat orang nang sugih-sugih sabarataan. Harta masing-masing hudah labih pada RM 100 ribu. ( Bahari orang supan handak bacari bini orang bandang, tagal wahini asa ungah pulang amun dapat bini orang bandang , tautama orang Banjar ! ).