Selasa, 9 Disember 2008

(24) - WADI AWAN WADAI KEPENG

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
26 November 2005 / 24 Syawal 1426.


Bahari, siapa nang bisa makan iwak wadi awan bisa maulah wadai kepeng, sah hudah inya tu katurunan Banjar !. Saja banaran dangsanakai, makanan nang harat hagan orang Banjar tautama di kawasan Sungai Ganal kada lain pada nang disambati tadi. Sahinggakan wayah ulun magun sakulah randah bahari, bila bawarahan haja awan kakanakan Jawa disambatinya pang kami : “ Banjar makan wadi, wadi busuk ! “.

Kanapa maka Banjar Sungai Ganal kada kawa dipisah iwak wadi awan wadai kepeng ? Amun handak tahu, ulun mamadahkan di bawah ni :-

Sabalum bandang diulah dua kali satahun, racun rumpai awan racun hulat banih pulang balum banyak digunakan orang bandang, wayah tu iwak-iwak bilang nyaman babanar dicari di mana-mana . Di bandang amun musim imbah manajak , rumpai hudah mula buruk kawa dipuntal, wayah tu aanakan iwak hudah banyak mula kalatisan di banyu.

Bila sampai musim manarik puntalan rumpai, aanakan iwak sasain banyak jua . Wayah tu lah bibinian tautama kakanakannya banyak nang mancari aanakan iwak awan tangguk paring atawa tangguk walatung. Kabaisaannya, bila handak bulik haja imbah bagawi manarik puntalan kapinggir paranggan, sasambilan tu banyak nang manangguk aanakan iwak di bandang. Bahanu mau haja badapatan sampai bacupak-cukap aanakan iwan haruan , sapat, kali tabuat jua pupuyu.

Bulik ka rumah, aanakan tu dikurung satumat dalam baladi atawa gadur, supaya aanakan tu ‘ muntah ‘ mangaluarkan tahinya. Imbah tu hanyar aanakan iwak tadi di campur awan hampas nyiur bacampur canar awan uyah/ garam. Dibuati jua cabai karing bahiris saikit. Di bungkus pulang awan daun pisang jadi pais ganal. Sambil bamasak nasi di dapur ( pakai dapur kayu ), baranya dikais kapinggir hagan manyalukut pais aanakan iwak tadi.

Siapa nang suah mamakan aanakan iwak bapais, bilang kada kawa handak mamadahkan kayapa nyamannya makan tangah hari tu . Ujar orang wahini, “ Makan sampai tak nampak mentua di belakang ! “ ( maaf ulun manyambat dalam basa Malayu ).

Matan musim imbah mamuntal sampailah musim banih parak tian laki, wayah banyu pulang magun haja ada di bandang, aanakan iwak tu sasain inya ganalan. Wayah tu lah pulang rame maunjun atawa mangalau iwak haruan, kali awan pupuyu di bandang !.

Bila banyu hudah karing di bandang, sunyaan iwak nang hudah ganalan bukahan inya masuk ka talaga nang saja baduhara diulah di higa rumah atawa di tangah bandang, atawa inya bukahan ka dalam paparitan ganal.

Wayah tu lah pulang orang rame bagagau iwak di paparitan ( tautama kakanakan ) . Sapalih ada nang malunta atawa orang bibininya pulang mahancau di muhara kunci air. Siapa nang ada baisi talaga , wayah tu lah jua manimba talaga masing-masing. Dapat iwak sampai tiga ampat pikul sabigi talaga. Sapalih iwak tu dijual hidup-hiudp ka Cina nang datang manukari. Sapalih ada jua orang nang maulah iwak karing. Bila hudah karing , hanyar iwak tu dijual saurang ka pakan ari Sanayan ( Bagan Tarap ), ka pakan ari Ahad ( Parit 6 ), ka pakan ari Arba’ ( Sungai Ganal ) awata ka pakan ari Sabtu ( Sabak ). Amun talalu banyak iwak karing sampai bapikul, tarus haja dijual ka tokeh Cina di Parit 6 Kenchong atawa tokeh Cina Sungai Ganal.

Wayah musim manimba talaga, wayah tu lah jua orang Banjar bandang banyak nang maulah iwak wadi saurang . Hagan sasanguan musim mangatam banih kainak sampai musim babandang di hadapnya pulang.

Wadi iwak sapat boleh disambat iwak wadi nang harat. Dagingnya bagus kising imbah disamu. Inya kada pati banyak balamak kaya wadi iwak kali. Imbah tu wadi iwak haruan boleh disambat nombor dua haratnya. Tagal amun maulah wadi iwak haruan, tapaksa bacari nang ganal – badau. Amun haruan nang halus kada pati baik banar, lagipun ngalih gawiannya bila manyamu.

Iwak kali awan iwak pupuyu , jarang diulah orang bandang jadi iwak wadi. Sababnya iwak-iwak tu balamak banyak awan baminyak bila lawas disimpani dalam tampayan wadi. Amun dirandang awan minyak pulang, silap-silap mau haja kaparancitan minyak di rinjing ka muha saurang !. Labaram......

Amun kakanakan wahini handak tahu, iwak wadi tu macam-macam masakan kawa diulah. Tagal nang sutil diulah kada lain pada dirandang bacampur bawang awan cabai karing bahiris. Imbah tu, dimakan pulang hagan lauk nasi pulut pupuluran manajak atawa batanam banih, atawa di makan tangah hari awan nasi biasa , imbah manajak atawa musim mangatam banih . Hoooooooi…. nyamannya kada kawa dipadahkan lagi, tahulah !.

Ada sahuaran lagi cara masakan iwak wadi nang nyaman dimakan. Caranya nyiur bahampas dicampur ka iwak wadi , dimasukkan ka dalam rinjing bacampur bawang ganal bahiris awan cabai karing bahiris , dicampuri jua saikit asam Jawa ( buah balimbing tunjuk lagi nyaman rasanya ) . Buati banyu jangan talalu banyak. Imbah tu hanyar dimasak sampai inya masak manggalagak ( kada payah dibuati uyah / garam lagi – hudah masin ! ). Handak tahu kayapa rasanya ? Ulah saurang masakan ni amun handak tahu ! ( ulun masa balajar di pondok bahari, rahat banar mamasaki ‘ resepi ‘ wadi ni nang di sambat ‘ wadi hampap ‘ ).

Lain-lain masakan iwak wadi tu, kawa haja cara dimasaki batanak . Atawa dimasaki kaya pais aanakan iwak nang ulun sambat di atas tadi.

Habis dah carita pasal iwak wadi. Ulun bamula pulang handak mamadahkan carita tantang wadai kepeng : -

Kaya nang ulun hudah padahkan dalam ‘ artikel ‘ tadahulu, wadai kepeng ni diulah bila imbah haja talah batanam banih di bandang tiap musim ( musim babandang sakali satahun banyak diulah orang Banjar wadai kepeng ni ). Jadinya, tu pang makanya orang Banjar Sungai Ganal kada kawa dipisahkan awan wadai kepeng !.

Orang Jawa atawa orang Malayu di Sungai Ganal inya masa tu kada bisa maulah wadai kepeng. Lagipun inya kada jadi tapaadat kaya orang Banjar. Tagal, bila hudah bacampur bangsa malalui pakawinan, sudah-sudahnya orang Jawa awan Malayu gin bisa inya makan iwak wadi , bisa jua maulah wadai kepang kaya orang Banjar jua !.

Salain bisa makan iwak wadi awan wadai kepeng, orang Jawa awan Malayu wahini hudah bisaan inya maulah wadai kepeng saurang ( Masa ari raya hanyar tadi , ulun tulak ‘ baraan ‘ ka rumah papatuhan , ngarannya Rajikin bin Sarbini – sah hudah pada Jawa ! - bagana di Sungai Labu, Sakinchan. Handak tahulah napa nang taumpat jamuannya ?. Wadai kepeng !......

Kasimpulannya, wahini iwak wadi awan wadai kepeng kada lagi masyhur atawa dimakan oleh orang Banjar haja, tagal hudah taumpat atawa hudah dikatahui oleh sabarataan orang. Kada sahibar dimakan oleh orang Banjar babandang haja, tamasuk jua orang-orang bangsa lain nang bagana di pakan di bandar ! ( Bujur kada ? ).

Tiada ulasan: