Selasa, 9 Disember 2008

(16) - POPONDOKAN AWAN GURING BAPUKUNG

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
10 November 2005 / 08 Syawal 1426.


Samasa gawian babandang hanyar baubah dua kali satahun, orang bandang pulang hanyar mamulai mambajak tanah bandang awan Kubota, banyak orang Banjar di kawasan Sungai Ganal maulah popondokan di tangah bandang masing-masing.

Popondokan tu diualah supaya nyaman bila maharagu anak halus, samasa kadua kawitan bagawi , musim mangarat atawa musim batanam banih. Sapalih nang kada baisi anak halus , umpat jua maulah popondokan hagan maandak nginuman atawa barehat bila panat bagawi.

Popondokan tu diulah batihang ampat batang haja. Luasnya anggaran dua dapa pasagi atawa labih saikit. Diandaki pulang hatap pisang sasikat. Kada batawing liput, cuma diandaki kayu bapanggar-panggar, supaya kakanakan nang diandak di popondokan tu jangan gugur ka tanah. Biasanya popondokan tu tinggi anggaran dua kaki pada banyu. Tiap tihang diandaki pulang baluti hagan saliparnya, supaya jangan tapajal amun diandak di tanah lamah awan diduduki orang .

Samasa musim babandang sakali satahun dahulu, popondokan kaya ni kadada tatiring diulah orang Banjar. Boleh jadi masa tu orang tulak ka bandang satumat-satumat haja. Jadi kada pati parlu banar diulah popondokan kayaitu.

Tagal bila babandang dua kali satahun, masing-masing handak lakas talah gawian. Mangarat banih masak handak lakas, batanam banih jua handak lakas talahnya. Jadi, mau kada mau tapaksalah batugul bagawi di bandang. Matan baesukan sampai tangah hari hanyar bulik ka rumah bamasak nasi. Matan tangah hari mambawa ka patang pulang hanyar bulik. Amun aur satumat bulik, satumit bulik haja ka rumah , bila handak talahnya gawian di bandang luko ?.

Amun nang babandang tu baisi anak halus saekung badua, tukang haragu anak di rumah kadada pulang, jadinya mau kada mau tapaksalah anak tu dibawa bagawi jua ka tangah bandang. Tapaksalah anak-anak tu dibuat ka dalam popondokan tadi. Sambil bagawi mangarat atawa batanam, sambil dapat pulang maniring anak nang ditinggalkan di popondokan tadi.

Jadinya, kayaitu pang kagunaan popondokan tu diulah. Amun kadada popondokan tu, handak diandak di mana anak-anak tu ?. Amun handak di andak di tanah haja, kaluko dibantasi tungau !. Ngalih jadinya amun kayaitu…..

Salain kagunaan hagan maandak atawa maharagu anak halus, popondokan tu baguna jua hagan maandak pupuluran banyu atawa wadai, tautama amun gawian mangarat atawa batanam banih cara badarau. Cuba pian pikirkan, amun musim batanam bandang sunyaan panuh awan banyu. Paranggan bandang gin sapalih hudah dibuangi atawa hudah tanggalam oleh banyu, ka mana handak maandaki pupuluran tu tadi ?. Amun ada popondokan tu , pa nyaman luko diandaki di situ !.

Sapalih orang bandang ada jua maulah popondokan tu awan kayu nang nahap-nahap. Tahan sampai tiga ampat tahun dihijakan haja di bandang salawasan. Amun musim mangarat banih masak atawa musim batanam, hanyar popondokan tu dipakai pulang kaya nang masi.

Amun popondokan tu diulah nahap , kawa pulang di situ diulah hagan gagantungan ayunan anak nang kada pati bisa duduk saurang. Di popondokan tulah jua diulah ayunan hagan mamukung anak halus hanyar diparanakan, supaya inya janak guring.

Talanjur manyambat pasal kakanakan halus guring bapukung ni, ulun handak mamadahkan ka kakanakan wahini, guring bapukung tu bujur-bujur sauting adat orang Banjar, kada suah diulah oleh orang bandang Sungai Ganal kaya bangsa Jawa atawa Malayu.

Suah sakali, ada bibinian bangsa Jawa bila inya maniring anak Banjar guring dipukung oleh umanya, takuciak basadinan . Bahumannya kakanakan tu mati. Pasalnya kapala kakanakan tu talintuk ka higa, mata takijim, muntung babuihan saikit, gulu pulang diikat gancang !.

Sambil takuciak maniring, lakas-lakas inya mambukakan kain ikatan digulu kakanakan tu. Sabarataan bibinian Banjar nang maniring kalakunya galagakan tatawaan !. Bila dipadahkan saja kayaitu cara orang Banjar mangguringkan anak halus, hanyar muhanya sihai.

Jadinya, guring papukung tu memang sauting cara mangguringkan anak halus supaya inya janak guring, tahulah. Supaya kada jua inya guring kajutan, babanding awan guring barabah , kaya orang tuha.

Hagan nang kada suah maniring kayapa orang mamukung anak, di sini ulun padahakan cara-caranya ( kaluko handak umpat manarai – wahini anak orang Banjar gin kada guring bapukung lagi ! ) :-

1. Kakanakan tu dimasukkan dahulu ka dalam ayunan , barabah kaya sarajinnya.

2. Kakanakan tadi didudukan dalam ayunan, kadua balah tangannya diragapkan ka dadanya ( kaya orang maragap tangan kadinginan ). Batisnya dihunjurakan ka hadap ka dua-duanya.

3. Matan pinggang sampai ka gulu kakanakan tu diikat pulang awan kain bahalai atawa kain batik nang lain. Maikat tu pulang jangan talalu pisit sampai kada kawa inya bahinak . Pengsang inya amun kayaitu ! ( ulah sasadangnya haja ).

4. Dibujurkan lipatan kain ayunan tu pintang kapalanya. Dibujurkan jua kadua-dua daun talinganya, supaya jangan talipat.

5. Ditampuki burit kakanakan tu sambil maayun bagamat. Amun nang tukang pukung tu bisa banyanyi, ayu haja banyanyi lagu napa-napa kah ( biasanya lagu dendang Siti Fatimah , salawat nabi, atawa zikir lailaha illallah…. ). Bilang kada lawas tahulah, kakanakan tu taguring inya kanyamanan . Guringnya pulang janak sampai bajam-jam ! Amun inya hudah lawas guring bapukung, hanyarlah kakanakan tu dibuka pukungannya, dirabahkan pulang guringnya supaya jangan kapanatan baduduk tadi.

Ulun suah batakun ka uma ( arwah hudah ) kanapa kakanakan halus orang Banjar guring bapukung. Kada kaya kakanakan bangsa Jawa atawa Malayu nang guring barabah haja ? .

Ujar uma , kakanakan halus tautama nang hanyar diparanakan, masa inya di dalam parut umanya dahulu kaadaan duduknya kaya dalam pukungan tu pang ( masa tu ulun kada suah maniring gambar kakanakan masa dalam parut umanya – rupanya bila maniring gambarnya masa wahini, saja bujur ! ). Bila diulah pulang samasa inya hudah kaluar ka dunia kaya itu, tantu inya kasukaan awan tabiasa. Tu pang sababnya inya guring janak.

Ujar uma lagi, kakanakan nang tabiasa guring bapukung masa halus, daun talinganya bagus rapat ka kapala. Kada jadi talinga lambing, kaya daun talinga kabanyakan anak orang Banjar wahini nang guring aci barabah babantal haja.

Salain tu ujar hidin lagi, batis kakanakan nang tabiasa guring bapukung kadua-duanya harat bila balunjur bujur. Kada jadi batis pingkar. Tangannya gin bagus bujur, kada jadi tengkung.

Jadi, rupa-rupanya banyak kabaikan amun kakanakan halus guring bapukung babanding awan kakanakan nang guring barabah biasa. Wahini, saja banaran amun rajin maniringi kakanakan orang Banjar , Jawa atawa Malayu banyak nang batalinga lambing – ujar dalam basa Malayu ‘ telinga capang ‘. Napa am sababnya ? . Tantu sabab daun talinga rahat talipat masa guring di bantal masa halus dahulu. Munasabah kada ?.

Nah jadiam dahulu leh.

1 ulasan:

Fareha Mansor berkata...

salam..boleh tak terjemah dalam bahasa melayu.