Rabu, 10 Disember 2008

(6) - SEBUK GAWIAN ARI LAWATAN !

Dicoret:
Sungai Haji Dorani, Sungai Ganal.
19 Oktober 2005 / 15 Ramadhan 1426



Ari lawatan, bamulanya gawian handak aruh pangantinan jadi sebuk. Sabarataan papatuhan, ading dangsanak, kulaan jauh parak datangan manolongi gawian. Boleh disambat habis pang saparitan ( sakampungan ) datangan. Lalakian bibinian kada kira tuha anum, tamasuk kakanakan jua, sabarataan datangan.

Ari tu bujur-bujur sabarataan datang handak manolongi tuan rumah. Sapalih nang lalakian manolongi mambalah kayu api atawa maangkut tampurung matan bawah rumah ka tampat pananggahan. Sapalih manalahkan gawian mahatapi bangsal atawa ada nang manyambat sarubung . Sapalih maangkut banyu hujan awan tim minyak gas matan rumah papatuhan subalah manyubalah, hagan bamasak nasi awan lauk ari esuk ( Masa tu banyu paip balum ada di kawasan bandang Sungai Ganal ). Sapalih pulang ada nang manabang pohon nyiur babarapa batang , maambil humbutnya hagan diulah lauk makan tangah hari tu.

Nang bibinian pulang sebuk bahiris bawang, kantang, timun awan sarabanya di barumahan, atawa di bangsal pananggahan mamasak lauk. Sapalih bibinian baulah kuih wajik, kuih loyang , mamasak nasi pulut, bahulu atawa kuih karing lain. Mana anak-anak dara pulang sebuk manggantung kalambu pangantin, mamasang dinding tambal, maulah palamin awan macam-macam lagi di atas rumah.

Pendeknya sebuk pang sabarataan matan baesukan sampailah ka patangnya !.

Sapalih katurunan Banjar pulang ada adat mandi bapapai patang ari tu. Bakal pangantin lalaki tapaksalah datang badua batiga awan kakawanannya, sabab handak mandi bapapai baimbai awan nang bakal pangantin bibini ! .

Kayapa caranya mandi bapapai tu ?

Biasanya mandi bapapai diulah di halaman rumah. Ditajak ampat batang tihang kayu atawa paring, sasadangan haja ganalnya. Ganal kawasannya labih kurang dua dapa pasagi. Tihang tu diandaki pulang awan hatap matan kain lapas bibinian. Antara tihang-tihang, di kancangi awan banang gadung. Babarapa tingkat. Imbah tu, banang-banang tadi diandaki pulang awan bubungaan nang diulah matan daun nyiur ( Amun suah maniring balai orang Hindu bakawinan, macam tulah labih kurangnya ! ).

Bila parak ari sanja, bakal pangantin lalaki awan bakal pangantin bibini disandingkan dalam ‘ balai ‘ tadi mamakai pakaian basahan. Nang bibini mamakai kain kakamban haja, kada batudung kapala . Nang lalaki pulang batapihan palikat, mamakai baju parak haja , kada mamakai kupiah . Sabarataan orang nang ada maniringi, sambil basorak kasukaan…

Biasanya nang mamandie badua bakal pangantin di balai tu , bidan di kampong tu pang. Banyu hagan pamandian pulang diambil matan tujuh buah talaga atawa sumur Sabalum dimandie, bakal pangantin tu dibawa bajalan baimbai , bakuliling balai tujuh kali. Imbah tu hanyar disandingkan di atas kursi, tarus di papai awan banyu mayang pinang dara . Imbah mandi, pakaian disilihi awan nang karing . Hanyar dibari makan bubur merah bubur putih. Supaya babarkat awan jauh matan ganggunan sagala hantu setan sapanjang aruh pangantinan kainak (?).

Cara mandi bapapai ni pulang ada babeja-beja maikut katurunan antara suku Banjar . Sapalih ada nang mamakai sapasang kain kuning ( kain aliran ) , balaung jua kuning awan bakaris. Nang bibini jua mamakai kain kakamban kuning. Wadai sasadi pulang diulah sampai 40 macam . Sarabanya wadai ada, tamasuk wadai cakudok awan pais pisang !.

Napa diulah orang ari lawatan subalah malamnya ?.

Orang lalakian subalah malam kabiasaanya kadada apa-apa gawaian barat. Kacuali manolongi mamasang lampu gaslen di barumahan, di sarubung, di rumah atas atawa di dapur. Imbah tu , bapandiran haja sampai tangah malam ( Masa nilah ada nang mambuka daun trop !.... ). Nang bibinan pulang auran manalahkan gawian bagiling rampah atawa maulah kuih patang tadi. Sapalih auran bajarang hintalu hagan bahatam esuk.

Bakal pangantin bibini di mana masa tu ?.

Pangantin bibini malam tu biasanya sebuk digosoki oleh nang kakawanan awan ‘ pamanis ‘ pangantin ( Ulun kada pati tahu napa ramuannya – Bandanya kaya tapung bacampur awan janar . Bila digosok ka kulit, sagala daki habis tagulung. Kulit gin jadi ka kukuningan bila imbah digosoki ). Imbah tu hanyar bidan manggundul/ maukir alis mata awan cacantung supaya kalihatan labih bungas lagi, angkuhannya. Akhirnya, hanyar bakal pangantin bibini tu mamakai pacar ( inai ) di sunyaan jariji tangan kiwa kanan, tamasuk jua di jariji batis awan pinggir talapak . Samalaman pang kada kawa guring !. Takutan pacar marikit ka tampat lain, salain tangan awan batis napa…..

Bah, bilang taruk pang bakal pangantin bibini 'dikarjakan' orang !. Tagal, dimapatuai…..hakun kada hakun , suka kada suka, tapaksalah maikut adat yang hudah dipakai turun tamurun tu. Awak saurang handak kawin napa !....

Tagal sudahnya sasain mamaraki tahun 70 an, adat nang ulun padahkan di atas tadi sasain mula baubah. Sapalih hudah kada pati dipakai lagi dah. Mandi bapapai gin hudah kadada, bakal pangantin bibini digosoki pamanis gin kadada , bagundul alis mata awan cacantung kada jua. Tamasuklah bainai jariji tangan awan batis . Sababnya, bakal pangantin bibini labih suka tulak ka pakan Sungai Ganal atawa ka pakan Sabak baulah set rambut saurang . Lagi paruna, lagi nyaman jer…..

Sunyaan nang ulun padahkan di atas, kada suah ulun batakun ka sisiapa masa tu. Kanapa diulah kayaitu, kanapa diulah kaya ni. Ada mata ditiring haja….Maklumlah , ulun ni kakanakan lagi. Handak batakun kakawitan saurang napa sabab musabahnya diulah , kaluko kana sariki. Handak batakun ka kakawanan sabaya pulang , dua kali lima haja jua awan ulun nih….

Cuma, bila hudah tuha wahini hanyar ulun tapikir adat-adat Banjar tu sabujurnya banyak pang nang ‘ kada pati bujur’ di sisi agama Islam. Banyak maulah khurafat, maniru ulahan bangsa kada Islam. Mambuang masa awan maninggalkan sambahnyang wajib, auran maulah gawian tu . Mana kadanya ?. Ulun maniring bilang sabarataan orang nang taumpat di situ kada saekung nang sambahyang saharian samalaman. Tuha anum , sama haja !.

Ada nang tabiasa sambahyang di rumah pulang , bila sampai ka rumah orang aruh , taumpat jua kada sambahyang saharian samalaman. Alasannya : Amun sambahyang di rumah orang aruh, kainak disambat orang awak kaya paalimnya, jer !. ( Sunyaan pakara ni balaku sabab masa tu orang kita Banjar sakadar maikut agama ‘ katurunan kawitan ‘ . Kadada balajar di sakolah Agama nang khas….Ada nang balajar sakolah agama, sunyaan magun kakanakan lagi – kaya ulun awan kakawanan lain )

Tiada ulasan: